నాయకత్వ తత్వాలు – ఆలోచనాత్మక నాయకత్వం

 

Tom Wilson (le policeman), Charlie Chaplin (le vagabond) et Jackie Coogan (le gosse)

‘నాయకత్వమంటే నియంత్రణ కాదు; పెత్తనం చేయడం నాయకత్వం కాదు; నాయకత్వమంటే నాయకత్వమే. నలుగురిని నడిపించే నాయకుడివి కావాలంటే నీకున్న సమయంలో 50 శాతాన్ని నీ లక్ష్యం కోసం, నీ విలువలకోసం, నీవు పాటించే నీతి నియమాల కోసం, స్ఫూర్తి కోసం, నడవడి కోసం వినియోగించు. 20 శాతం సమయాన్ని నీ మీద అధికారం ఉన్నవారి కోసం వినియోగించు. 15 శాతం సమయాన్ని నీతోటి ఉద్యోగుల కోసం వినియోగించు. పని చేస్తూ కూడా ఎప్పటికప్పుడు అపార్ధాలకు గురయ్యే నీ సహోద్యోగులకోసం పని చేస్తున్నావని నీకు తెలియకపోతే, నీకు నాయకత్వమంటే ఏమీ తెలియనట్టే! నీకు నిరంకుశత్వం మాత్రమే తెలుసు.’                                                                   

                                                                -డీ హాక్, వ్యవస్థాపకుడు, CEO ఎమెరిటస్, వీసా ఇంటర్నేషనల్

నియంత్రించడం నాయకత్వం కాదు. నిరంతరం నేర్చుకునే తత్వాన్ని కలిగి ఉండటమే నాయకత్వం. నిరంతర అధ్యయనాసక్తే నాయకత్వం. ఒక సంఘటనను సమర్ధతతో అధ్యయనం చేసి, విస్తృత స్థాయిలో ప్రతిస్పందించే ప్రవర్తనలను విశ్లేషించడమే నాయకత్వం. సరైన నాయకత్వ ప్రవర్తన ఎప్పుడూ ఒక బృందాన్ని నడిపే వ్యక్తిపైనే ఆధారపడి ఉంటుంది. వ్యక్తిగత ప్రయోజనాలు వ్యవస్థాగత ప్రయోజనాలకు వ్యతిరేకం కావు. రెండూ సమానార్ధకాలే.  సరైన పనులు చేయడం, సరిగ్గా పనులు చేయడం – ఈ రెండింటికి చాలా తేడా ఉంది. సమర్థ నాయకత్వమెప్పుడూ పరిస్థితులు అనుకూలంగా ఉన్నా తక్షణం స్పందించాలన్న నియమం లేదు. అయినా భాగస్వామ్యంతో ఎంతో విలువను సృష్టిస్తుంది. పరస్పర లక్ష్య సాధనకు తోడ్పడుతుంది. బహిరంగ సమాచార వితరణకు, పరస్పర ప్రయోజనం చేకూర్చే సమాచార విధానాలు, సమస్యను నిర్లక్ష్యం చేయకుండా ఎదుర్కోవడం, బృంద నిర్మాణం, విశ్వసనీయత – ఇవే సమర్ధ నాయకత్వ లక్షణాలు. భారతీయ క్షిపణి సృష్టికర్త, మాజీ రాష్ట్రపతి, డాక్టర్ ఎ.పి.జె. అబ్దుల్ కలాం ఆలోచనాత్మక నాయకులలో అగ్రగణ్యులు. తన ఆలోచనలతో ఆయన యావత్ ప్రపంచాన్ని ప్రభావితం చేశారు. ఆలోచనలకు, ఆచరణకు మధ్య అంతరాన్ని చెరిపేసి, ఆరచణలో తన ఆంతర్యాన్ని, అంతరంగాన్ని ప్రతిఫలించి ప్రపంచ దేశాల ఆలోచనా ధోరణిని ప్రభావితం చేశారు. ఇటువంటి వారినే ‘ఆలోచనాత్మక నాయకులు’ (Thought Leaders) అంటారు. ఆయన ఏనాడూ ‘నియంత్రణ’ ను నాయకత్వ లక్షణమనుకోలేదు. 1984-1989 ప్రాంతాల్లో అచ్చమైన కీర్తిశేషులు శ్రీ అబ్దుల్ కలాం డి.ఆర్.డి.ఎల్. సంచాలకులుగా ఉండగా నేను (ఈ వ్యాస రచయిత) ఎల్.డి.సి.గా పని చేశాను. ఆయన ఉపన్యాసాలు విని, ఆ  స్ఫూర్తితోనే చివరకు వ్యక్తిత్వ వికాస శిక్షకుడిగా స్థిరపడ్డాను. ఆయన అందరికీ స్వేచ్ఛనిచ్చి, దేశ విస్తృత ప్రయోజనాలకోసం ఉద్యోగుల ప్రతిభను వినియోగించుకోవాలని, అనుక్షణం తపించేవారు. ఉద్యోగులను నియంత్రించాలన్న మాట ఆయన నిఘంటువులోనే లేదు. అందుకే ఆయన ప్రభుత్వోద్యోగి అయినా రాష్ట్రపతి అయ్యారు. ప్రపంచ దేశాలకు ప్రేరణనిచ్చారు. ప్రభుత్వోద్యోగి అయినా ‘భారతరత్న’ అయ్యారు. అందరికీ ఆరాధ్య నాయకులయ్యారు.

వ్యవస్థలు, సమాజం నిస్పృహతో ఉన్న ఈ రోజుల్లో సేవక నాయకత్వ (Servant Leadership) అవసరం ఎంతైనా ఉంది. మూర్తీభవించిన సేవక నాయకత్వానికి ఉదాహరణ మదర్ తెరెసా. ‘The otherside of Leadership’ అనే పుస్తకంలో యూజీన్ బి.హాబెకర్ ఇలా అంటాడు. ‘నిజమైన నాయకుడు సేవ చేస్తాడు. ప్రజలకు సేవ చేస్తాడు. వారి ప్రయోజనాలను పరిరక్షిస్తాడు.  అలా చేయడం వలన అతనేమీ ప్రసిద్ధుడు కాలేడు. కనీసం ప్రజల మెప్పు కూడా పొందలేడు. నిజమైన నాయకులు విశ్వజనీన ప్రేమ తత్వంతో ప్రేరణ పొందడం వలన, వ్యక్తిగత పేరు ప్రతిష్టలకు అంత ప్రాదాన్యతనివ్వరు. దానికి  తగిన మూల్యం చెల్లించడానికి సిద్ధపడతారు’. అంటే నిజమైన నాయకులు త్యాగమూర్తులై ఉంటారని అర్ధం. మదర్ తెరెసా త్యాగనిరతి మనందరికీ తెలిసిందే.  శ్రీ అబ్దుల్ కలాం తన వ్యక్తిగత జీవితాన్ని త్యాగం చేసిన విషయం మనందరికీ తెలుసు. పైగా ఆ విషయాన్ని ఆయనతో ఒక విలేఖరి ప్రస్తావించినపుడు ఎంతో తేలికగా ‘నేను నా పరిశోధనల్లో పడిపోయి పెళ్లి విషయమే మరిచిపోయాను’ అంటారు.

ఆలోచనాత్మక నాయకుల మరో లక్షణం నిరంతర అధ్యయనశీలత. నేర్చుకునే తత్వం లేకుండా నాయకత్వం వహించడం కష్టమవుతుంది. అటువంటి నాయకత్వం విఫలమవుతుంది. నిరంతరం నూతన విషయాలు నేర్చుకునే అలవాటు లేకుండా ప్రజలను ముందుండి నడిపించడం దుర్లభం. ‘నాయకత్వం, నేర్చుకునే తత్త్వం పరస్పరం విడదీయలేని అంశాలు’ అని జాన్ ఎఫ్.కెనెడి అంటారు. మంచి ఆలోచనాత్మక నాయకులు కావడానికి   మానవ ప్రవర్తనను అర్ధం చేసుకోవడం నేర్చుకోవాలి. అంతే కాకుండా పని చేసే ప్రదేశంలోని సంక్లిష్టతను అర్ధం చేసుకోవడానికి, మనం ఎంచుకున్న రంగంలో ప్రముఖ నాయకుల నాయకత్వ లక్షణాలను అధ్యయనం చేయడం ఎంతైనా అవసరం.

ఫలితాలు సాధించగల నేర్పుతో తన బృందానికి శిక్షణ నిచ్చే నాయకుడు తన దార్శనికతను  (Vision) వారికి విస్పష్టంగా తెలియచేయాలి. దూరదృష్టి లేని నాయకుడు సంస్థలను నడిపించలేడు. బలహీన నాయకత్వం వలన ఉద్యోగులు కంపెనీని వదలి వెళ్ళిపోతారు. దీనివలన చివరికి సంస్థను మూసివేసే అగత్యం కూడా కలగవచ్చు. బలహీన నాయకత్వం వల్లనే సత్యం కంప్యూటర్స్ వంటి ఎన్నో సంస్థలు మూతపడ్డాయి. ‘దార్శనికతను (Vision) వాస్తవికత (Reality) లోకి తీసుకురావడమే సమర్ధ నాయకత్వం’ అంటారు వారెన్ బెన్నిస్. తమ దూరదృష్టిని, దార్శనికతను వాస్తవికతలోకి తీసుకువచ్చి అది తమ మాతృభూమి భారత దేశానికి ప్రయోజనాలు చేకూర్చేలా చేసిన మహానుభావులు మహాత్మ గాంధీ, జవహర్లాల్ నెహ్రు. స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తొలినాళ్ళలో భారత దేశ భావి ప్రగతికి బలమైన పునాదులు వేసిన ఇటువంటి ఆలోచనాత్మక నాయకుల వల్లనే నేటి సుస్థిర పాలనకు పునాది పడింది.

ఆలోచనాత్మక నాయకుడు  ఫలితాల గురించి ఆలోచించాలి. ఎంతో కృషి చేశామన్న దృష్టితో సంతృప్తి పడకూడదు. తన చుట్టూ ఉన్నవారు అనంగీకారాన్ని సైతం తెలియచేసే వాతావరణాన్ని సృష్టించాలి. తిరస్కారంలో ఉన్న విలువను కూడా నాయకుడు గ్రహించగలిగి ఉండాలి.  తనతో పాటు పని చేసేవారికి ఎప్పుడూ అందుబాటులో ఉండాలి. విశ్వసనీయతను పెంపొందించే వాతావరణాన్ని సృష్టించాలి. నాయకుడు మంచి ఉపాధ్యాయుడిలాంటి వాడు. బోధించే సామర్ధ్యం కలిగిన నాయకుడు ఏ సంస్థకైనా పేరు తీసుకొస్తాడు. భారత దేశ తొలి ఉప రాష్ట్రపతిగా, రెండవ రాష్ట్రపతిగా సేవలందించిన డాక్టర్ సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్ గొప్ప ఉపాధ్యాయుడే కాక ఆలోచనాత్మక నాయకుడు కూడా! ఆయన పుట్టినరోజు అయిన సెప్టెంబర్ 5వ తేదీని  ఉపాధ్యాయ దినోత్సవంగా భారతదేశమంతటా ఘనంగా జరుపుకుంటారు. జాన్ గార్డనర్ ఇలా అంటారు. ‘బోధన, నాయకత్వం వహించడం – ఇవి రెండు అత్యుత్తమమైన, అత్యున్నతమైన వృత్తులు. ప్రతి గొప్ప నాయకుడు చక్కని ఉపాధ్యాయుడై ఉంటాడు. ప్రతి గొప్ప ఉపాధ్యాయుడు గొప్ప నాయకుడై ఉంటాడు.’

ఆదర్శవంతమైన ఆలోచనలతో కూడిన ఆచరణాత్మక నాయకులుగా ఎదగడానికి నేటి యువత నిరంతర కృషి చేయాలి.  అనేక సంక్లిష్టమైన సవాళ్ళను ఎదుర్కొంటున్న నేటి భారత దేశానికి ఆలోచనతో కూడిన ఆచరణాత్మక నాయకులే శ్రీరామ రక్ష.

(రచయిత Trainer, Mentor, Author, Success Coach.  ‘aimkaam’ (www.aimkaam.com) అనే శిక్షణా సంస్థ వ్యవస్థాపకులు. వృత్తిరీత్యా వ్యక్తిత్వ వికాస శిక్షకులు. మరిన్ని వివరాలకు సంప్రదించండి 9247431892)

వ్యక్తిత్వ వికాస శిక్షణకు ఆద్యుడు – చాణక్యుడు

“A person should not be too honest. Straight trees are cut first and honest people are screwed first.”                                                                                                – Chanakya

‘మనిషి మరీ ముక్కుసూటిగా ఉండకూడదు. నిటారుగా ఉండే చెట్లను ముందు కూల్చేస్తారు. నిజాయితీగా ఉండేవారిని ముందు ఇబ్బందిపెడతారు.’  అదీ చాణక్యుని అనుభవ సారం. చాణక్య తత్త్వ సారం. చాణక్యుడు చణకుని కొడుకు. అందుకే అతనికి  చాణక్యుడు అన్న పేరు సార్ధకమైంది. అతని అసలు పేరు  విష్ణుగుప్తుడు. తన గోత్ర నామంతో ‘కౌటిల్యుడు’ అని కూడా ప్రసిద్ధుడు. అతడిని అవమానించడానికి కొందరు స్వార్ధపరులు అతడి గోత్ర నామాన్ని కూడా ఉపయోగించుకుని, కుటిలుడని ప్రచారం చేశారు. అతని వ్యూహాలు కూడా శత్రుదుర్భేద్యమైన కుటిలత్వంతో కూడుకుని ఉండటంతో ‘కౌటిల్యుడు’ అనే పేరు కూడా అతనికి సార్ధకమైందని చెప్పవచ్చు.  ‘చాణక్య నీతి’ రాజనీతిజ్ఞులకు, రాజకీయ నాయకులకు శిరోధార్యమైంది. కుటిల రాజనీతిజ్ఞతకు, శత్రు నిర్మూలనలో అనితర సాధ్యమైన వ్యూహ చతురతకు అతడు ప్రపంచ రాజనీతిజ్ఞులకే మార్గదర్శకుడు. చాణక్యుడు అక్షరాలా కింగ్ మేకర్. మౌర్య వంశానికి చెందిన చంద్రగుప్త మౌర్యుని అసమాన యోధుడిగా, రాజనీతిజ్ఞుడిగా తీర్చిదిద్ది, రోమన్ చక్రవర్తి అలెగ్జాండర్ నే నిలువరించి  భారతీయ మేధా శక్తిని, యుద్ధ నైపుణ్యాలను, వ్యూహాలను రుచి చూపించి ప్రపంచానికి చాటి చెప్పిన అసాధారణ ప్రజ్ఞాశాలి  చాణక్యుడు. ఆధ్యాత్మికతతో కూడిన వ్యక్తిత్వ వికాసానికి, సంపూర్ణ వ్యక్తి వికాసానికి మానవతా దృక్పథాన్ని జోడించి, అసలైన వ్యక్తిత్వ వికాసమంటే ఏమిటో చంద్రగుప్తుని సువిశాల సామ్రాజ్య నిర్మాతగా, అఖండ భరత దేశ పరిరక్షకుడిగా తీర్చిదిద్దడం ద్వారా ప్రపంచానికి తెలియచెప్పిన సాటిలేని మేటి గురువు చాణక్యుడు. ‘భగవద్గీత’ తర్వాత ప్రపంచంలోని విశ్వ విద్యాలయాలన్నీ చాణక్యుడి అర్ధశాస్త్రాన్ని ప్రామాణికంగా తీసుకుని, అతని వ్యూహాలను మేనేజ్- మెంట్ విద్యార్ధులకు బోధిస్తున్నాయి.

భారతీయ రాజనీతి నైపుణ్యానికి, తత్వ శాస్త్ర విజ్ఞాన పారీణతకు మూర్తీభవించిన ప్రతీకగా, ప్రామాణికంగా నిలచిన మహా విజ్ఞాన ఖని చాణక్యుడు. రాజనీతి శాస్త్రము, నేరము-శిక్ష, అర్ధ శాస్త్రము – ఏ పాఠమైనా ప్రాచీన భారతీయ విశ్వవిద్యాలయమైన తక్షశిలలో చాణక్యుడి ద్వారా వినాల్సిందే. ఈ రోజు కూడా చాణక్యుడి బోధలు అనుసరణీయాలు. ప్రపంచీకరణ అనంతరం తలెత్తుతున్న ఆర్ధిక మాంద్యం, నిరుద్యోగం, యువతలో ఆత్మవిశ్వాస రాహిత్యం, శీల దారిద్ర్యం, భావ దారిద్ర్యం వంటి సంక్షోభాలకు చాణక్య నీతి నిజమైన ఔషధం.

వ్యక్తిగత వికాసానికి, వ్యక్తి వికాసానికి, నిస్వార్ధమైన, విశ్వజనీనమైన సేవా దృక్పథంతో, ఆధ్యాత్మిక శక్తితో  ప్రతిఫలించే వ్యక్తిత్వ వికాసానికి భేదాన్ని ప్రపంచానికి తెలియచెప్పిన పరిపూర్ణ మానవుడు చాణక్యుడు. అనితర సాధ్యమైన ఆత్మవిశ్వాసంతో ‘ఇదం బ్రాహ్మ్యం, ఇదం క్షాత్రం’ అని ప్రకటించి, ప్రభువు పట్ల విశ్వాసం ఎలా ఉండాలో, పాలకులు ఎలా ఉండాలో, పాలితులు ఎలా ఉండాలో విచక్షణతో వివరించి, తాను బోధించిన నీతి అత్యంత విశిష్టమైన ‘చాణక్య నీతి’ అని పేరు గడించిన అసాధారణ ప్రజ్ఞాధురీణుడు చాణక్యుడు.  చాణక్య నీతి చాల నిరాడంబరంగా, అలతి అలతి పదాలతో అందరికీ అర్ధమయ్యేట్టుగా సరళమైన భాషలోనే ఉంటుంది. చాణక్యుడి బోధలు కుండ బద్దలు కొట్టినట్టు కాదు; కొండ బద్దలు కొట్టినట్టు ఉంటాయనడంలో ఏ మాత్రం సందేహం లేదు. అంతటి జ్ఞానమూర్తి చాణక్యుడు బోధించిన నిత్య నూతన  నీతి సూత్రాలేమిటో సింహావలోకనం చేద్దాం.

అన్ని రకాల వనరులను పొదుపుగా వాడుకోవాలని చాణక్యుడు బోధించాడు. కుండని నింపడానికి ప్రతి నీటిబొట్టును ఒడిసి పట్టుకోవాలని చెప్పాడు. కరవు తాండవిస్తూ, గుక్కెడు నీళ్ళు కరవై నీటి కోసం దూరాలు కొలుస్తున్న నేటి నగరాలకు, పట్టణాలకు, గ్రామాలకు, పాలకులకు కూడా  అవశ్యం  శిరోధార్యమైన, విలువైన మాట ఇది. చాణక్యుడు చెప్పిన ప్రతి మాటను పాటించడమే నిజమైన విద్య. ప్రతి పైసాను పొదుపు చేస్తే అది నిన్ను  ధనవంతుణ్ణి చేస్తుంది. నీవు మంచి పనులు చేస్తే ప్రజలు నిన్ను ధార్మికుడని పొగుడుతారు. అన్నీ మనకు తెలిసిన విషయాలే. ఆచరణకు, ఆలోచనకు అంతరాలు పెరిగి పోవడం వలన మనం అన్నింటికీ నాలుక చప్పరించేసే మేతావులమయ్యాం.  తు.చ. తప్పకుండా గురువు మాట పాటించిన చంద్రగుప్తుడు మహారాజు అయ్యాడు. చక్రవర్తి అయ్యాడు. శత్రువుల పాలిట సింహస్వప్నమయ్యాడు.

ఒక మనిషి తన జీవిత కాలంలో జీవిక కోసం, జీవితాన్ని జీవంతో జీవించడం కోసం ఎన్నో పనులు చేయాల్సి వస్తుంది. జీవితంలో విజయం సాధించడానికి అనుసరించాల్సిన పద్ధతులేమిటి? తపస్సును ఒంటరిగా చెయ్యండి. తపస్సంటే చాణక్యుడి దృష్టిలో కేవలం ముక్కు మూసుకుని కూర్చోవడం కాదు. ఒక పని చేయడానికి, అనుకున్నది సాధించడానికి అవసరమైన నిబద్ధతను అలవరచుకోవడం. ఆ పని ఏకాంతంలో, ఏకాగ్రతతో చేయడం. చదువుకునేటప్పుడు ఒకడు తోడుండాలి.  అంటే combined studies కి ఒక్కడు చాలంటాడు చాణక్యుడు.  అంతకంటే ఎక్కువ మంది ఉంటే చదువు చట్టుబండలవుతుందని వేరే చెప్పాలా?  చదువంటే కేవలం పుస్తక పఠనం కాదు; అధ్యయనం చెయ్యాలి.  అంతరార్ధాన్ని తెలుసుకోవాలి. సంగీతం నేర్చుకునేటప్పుడు ముగ్గురితో కలసి నేర్చుకోవాలి. ఒక కొత్త ప్రాంతాన్ని సందర్శించాలనుకున్నప్పుడు నలుగురితో కలసి వెళ్ళాలి. వ్యవసాయం చేసేటప్పుడు కనీసం ఐదుగురుండాలి. యుద్ధానికి వేల మందితో వెళ్ళాలి.

‘ప్రియ వాదినో న శత్రు:’! నలుగురితో చక్కగా మాట్లాడేవారికి శత్రువులే ఉండరు. మానవ సత్సంబంధాలన్నింటికీ మాటే మూలం. మాట స్నేహితుల్ని తెచ్చిపెడుతుంది. మాటే శత్రువులను పెంచుతుంది. ఇతరులను నొప్పించకుండా, నువ్వు నొచ్చుకోకుండా ఈ ప్రపంచంలో బతకాలి. ఇటువంటి మనిషికి ప్రపంచంలో శత్రువులే ఉండరు. అటువంటివాడే అంతిమ విజేత.

ప్రభుత్వంపై ప్రజల ఆగ్రహం గురించి చాణక్యుడిలా అంటారు.  ప్రజలు ప్రభుత్వం మీద కోపిస్తే అది అశాంతికి, అలజడికి దారి తీస్తుంది. పాలకులు ప్రజా సంక్షేమ కార్యక్రమాలను చిత్తశుద్ధితో అమలు చేయాలి.  వాటిని కేవలం ప్రకటనలకు, ప్రచారానికే పరిమితం చేయకుండా  నిబద్ధతతో పూర్తి చేయాలి. నిరుద్యోగులకు ఉపాధి కల్పించాలి.  ప్రజలకు వ్యవస్థ మీద విశ్వాసం కల్పించాలి.

మానవ సంబంధాల గురించి చాణక్యుడు మాట్లాడుతూ స్నేహితులతో శతృత్వం ప్రమాదం. మూర్ఖులతో శతృత్వం మరీ ప్రమాదం. గురువులతో శతృత్వం వలన జ్ఞానానికి దూరమవుతాము. అజ్ఞానంలో పడిపోతాము. ప్రతి ఒక్కరితో స్నేహపూర్వకంగా ఉండాలి.

నువ్వు గర్వంగా రాజుగారి దర్బారుకు పోతున్నా, విషాదంతో శ్మశానానికి వెళుతున్నా నిన్ను అనుసరించేవాడే నిజమైన స్నేహితుడు.

నీ కుటుంబానికి, బంధువులకు, అతిధులకు, పేదవారికి, కష్టాల్లో ఉన్నవారికి భోజనం పెట్టాకే నువ్వు భోజనం చేయాలి. అటువంటి భోజనం అమృతంతో సమానం.

అనారోగ్యం శతృవు కంటే ప్రమాదకరం. నువ్వు జాగరూకతతో లేనప్పుడు అది నిన్ను చంపేస్తుంది. పరిమితి లేకుండా తినడం అజీర్తికి దారి తీస్తుంది. మితాహారం ఆరోగ్యానికి మేలు చేస్తుంది.

జంతువులనుండి ఎన్నో పాఠాలు నేర్చుకోవచ్చు అంటాడు చాణక్యుడు. సింహం తన ఆహారాన్ని వేటాడి సంపాదించుకుంటుంది. వదిలేసిన ఆహారం కోసం అదెప్పుడూ ఎగబడదు. కొంగ కేవలం తన పొట్ట నింపుకోవడానికే వేటాడుతుంది. దానికి అత్యాశ లేదు. కోడి ఉదయాన్నే నిద్ర లేస్తుంది. అదెప్పుడూ బద్ధకించదు. కుక్క ఎప్పుడూ తన యజమానికి విధేయంగా ఉంటుంది. విశ్వాసంతో ఉంటుంది. గాడిద ఓర్పు అందరికీ ఆదర్శం. నాలుగు మెతుకులు కనబడితే కాకి మరో నాలుగు కాకులను కావు కావుమంటూ పిలిచి పంచుకుంటుంది. ఈ ప్రపంచంలో మనతో పాటు నివసించే జంతువులను చూసి మనం ఇలా ఎన్నో విషయాలు నేర్చుకోవచ్చు.

చాణక్యుడి  బోధలు ఈనాటికీ ఆచరణీయాలు.  ప్రపంచంలోని ఎన్నో కంపెనీలు చాణక్యుని బోధనల ఆధారంగా తమ ఉద్యోగులకు నాయకత్వ లక్షణాలు, మానవ వనరుల నిర్వహణా నైపుణ్యాలు, సమస్యా పరిష్కార నైపుణ్యాలు తదితర ఎన్నో అంశాల్లో శిక్షణనిస్తున్నాయి.

మనం  కూడా ఆ మహనీయుని బోధనలు ఆచరించి మన వ్యక్తిత్వ నిర్మాణంలో మరో ముందడుగు వేద్దాం.

గౌతమ బుద్ధుడు – వ్యక్తిత్వ వికాస సిద్ధుడు

ఈ రోజు బుద్ధుడి గురించి ఎవరికీ కొత్తగా చెప్పాల్సిన అవసరం లేదు. వికసించిన వ్యక్తిత్వంతో ఆయన అంతఃపురం నుండి అనంత ప్రపంచంలోకి, అన్ని బంధాలు వదలి ఏకాకిగా నడచిన వైనం అందరికీ తెలుసు. సకల దుఃఖాలకు మూలం కోరికలేనని; కోరికలను నియంత్రిస్తేనే సంతోష ద్వారాలు తెరుచుకుంటాయని బుద్ధుడు జీవితాంతం బోధించాడు. ముందుగా తాను ఆచరించి అందరికీ ఆదర్శప్రాయుడయ్యాడు. పూజనీయుడయ్యాడు.

అష్టాంగ మార్గాన్ని బోధించి వ్యక్తిగత వికాసం వ్యక్తిత్వ వికాసం వైపు ఏ విధంగా మళ్ళించాలో విపులంగా చెప్పిన వ్యక్తిత్వ వికాస సిద్ధుడు అంటే తన అనుభవాలతోనే ఆదర్శ వ్యక్తిత్వాన్ని సిద్ధింప చేసుకున్న మహనీయుడు బుద్ధుడు. అనుభవాలే పాఠాలుగా తన జీవితాన్ని తీర్చిదిద్దుకుని మార్గదర్శకుడిగా  నిలచిన మహోన్నత స్ఫూర్తి మూర్తి గౌతమ బుద్ధుడు. జీవుడికి, దేవుడికి వ్యక్తిత్వంతో వారధి కట్టి, తానే దేవుడైన జన జీవన రధ సారధి బుద్ధుడు.

గౌతమ బుద్ధుని ప్రస్తావన లేకుండా భారత దేశంలో వ్యక్తిత్వ వికాస పాఠాలు చెప్పలేం. నిజానికి బుద్ధుడు సంపూర్ణ, సమగ్ర వ్యక్తిత్వ వికాసానికి మూర్తీభవించిన ఆదర్శ పురుషుడు. ఆధ్యాత్మిక వికాసంతో కూడిన వ్యక్తిత్వమే నిజమైన వ్యక్తిత్వమని ఆచరించి, నిరూపించిన మహనీయుడు బుద్ధుడు. ఆధ్యాత్మిక జ్ఞానానికి సంబంధించినంతవరకు భారత దేశం ప్రపంచానికి విశ్వవిద్యాలయం లాంటిది.  ప్రాచీన భారతీయ సాహిత్యమంతా వ్యక్తిత్వ వికాస సాహిత్యమే. భగవద్గీత, భారతం, రామాయణం, వేదాలు, ఉపనిషత్తులు, శతకాలు, సుభాషితాలు, పంచతంత్ర కథలు, అన్నమాచార్య సంకీర్తనలు మొదలైన సాహిత్యమంతా అంతర్లీనంగా మానవ జాతి సమగ్ర ప్రగతికి దోహదం చేసేందుకు తోడ్పడతాయి.

బుద్ధుడు అష్టాంగ మార్గాన్ని బోధించి వ్యక్తిత్వ వికాస ప్రపంచానికి బలమైన పునాదులు వేశాడు. బౌద్ధ మార్గం పునాదుల మీదే మన జాతి వికాసం చిగురులు తొడిగింది. ప్రపంచీకరణ అనంతరం బహుళ జాతి సంస్థల బహుళార్ధ ప్రయోజనాలే దేశ భవిష్యత్తని పాలకులు భావిస్తున్న ప్రస్తుత తరుణంలో బుద్ధుడి అష్టాంగ మార్గం నేటికీ మనకు దారి చూపిస్తుంది.

కొన్ని అసందర్భమైన స్ఫూర్తిదాయక కథలు, అసమగ్ర ఆలోచనా విధానం శీల నిర్మాణానికి దోహదం చేయలేవు. జ్ఞాపక శక్తి పెంపు వలన ప్రయోజనాలు, సరైన కరచాలనా విధానం, లక్ష్య నిర్ణయం, సమయ నిర్వహణ, సమయ పాలన చిట్కాలు, సానుకూల వైఖరి, భావ వ్యక్తీకరణలో స్పష్టత, నాణ్యత, వ్యక్తిగత అలవాట్లు – ఇవన్నీ ఆసక్తికరంగా అనిపిస్తాయి కానీ జీవిత సాఫల్యానికి, సార్ధక్యానికి  దారి తీసే విజయానికి ఇవి మాత్రమే మెట్లు కాలేవు. నిష్క్రియాపరులను, బద్ధకమే శ్వాసగా జీవించేవారిని మొద్దు నిద్ర నుండి లేపి కార్యోన్ముఖులను చేయాలంటే బుద్ధుని అష్టాంగ మార్గమే శరణ్యం.

ఒక కంప్యూటర్ చక్కగా పని చేయాలంటే దాని ఆపరేటింగ్ సిస్టం బాగుండాలి. శీల నిర్మాణం కూడా ఒక పద్ధతిలో చేస్తేనే, వ్యక్తులను ప్రభావితం చేస్తుంది.  ఆలోచనలు వికసించి, ఆచరణకు పురికొల్పే అర్ధవంతమైన శీల నిర్మాణ సాధనం బుద్ధుడు బోధించిన  ‘అష్టాంగ మార్గం’.  ప్రముఖ వ్యక్తిత్వ వికాస నిపుణులు శ్రీ సత్య బుద్ధుడి అష్టాంగ మార్గం మీద ఎంతో పరిశోధన చేశారు. ‘స్టీఫెన్ కోవె ‘Seven Habits of Highly Effective People’ పుస్తకంలో తన ఆలోచనలను వివరించడానికి ‘Wheel of success’ ని సృష్టించాడు. బుద్ధుడు 2500 ఏళ్ల క్రితమే అష్టాంగ మార్గ చక్రాన్ని సృష్టించి వ్యక్తిత్వం, వ్యక్తిత్వ వికాసం, శీల నిర్మాణం గురించి బోధించాడు’ అంటారు సత్య. బుద్ధుడు బోధించిన తొలి నాలుగు మార్గాలు కనిపించే ఫలాలైతే, అటువంటి ఫలాల ఫలితాలను సాధించడమెలాగో వివరించేవి తక్కిన నాలుగు మార్గాలు. ఆ విధంగా బుద్ధుడు పవిత్రమైన, నిత్య చలనశీలమైన వ్యక్తిత్వ వికాస మార్గంగా, మానవాళి సంక్షేమం, సంపూర్ణ,  సమగ్రాభివృద్ధి కోసం అష్టాంగ మార్గాన్ని బోధించాడు.

బుద్ధుడు బోధించిన ‘వ్యక్తిత్వ వికాసానికి ఎనిమిది మార్గాలు’ ఈ విధంగా ఉన్నాయి. ఇవన్నీ పరస్పర ఆధారాలు. అన్నీ ఆచరిస్తేనే వ్యక్తిత్వ వికాస ఫలాలు లభిస్తాయి.

1. సరైన దృష్టికోణం అంటే జీవితం పట్ల సానుకూల దృక్పథం. ఇది కేవలం వ్యక్తిత్వ వికాస శిక్షకులు బోధించే positive attitude కాదు. లోతైన దృష్టికోణం, దృక్పథం ఉండాలంటాడు బుద్ధుడు.
2. విస్పష్ట లక్ష్యం అంటే సాటి మనిషి ప్రయోజనాలను, మనం నివసించే సమాజ ప్రయోజనాలను దృష్టిలో పెట్టుకుని జీవిత లక్ష్యాలను నిర్దేశించు కోవాలి. అలా నిర్దేశించుకుని బుద్ధుని మార్గాన్ని అనుసరించడం వల్లనే అంబేద్కర్ అఖండ భారతం ఆమోదించే స్థాయిలో రాజ్యాంగాన్ని రచించగలిగారు.
3. భావ వ్యక్తీకరణలో స్పష్టత ఉండాలి. భాషకి, మాటకి, ఆలోచనకి సమన్వయం ఉండాలి.
4. సత్ప్రవర్తన అంటే సామాజిక మర్యాదలు, పరస్పర గౌరవం ఇచ్చి పుచ్చుకోవడం, ముందు ఎదుటివారికి అనుకూలంగా ప్రవర్తించడం, ఆ తర్వాతే మన పని మీద దృష్టి పెట్టడం.
5. ఎదుటివారిని నొప్పించకుండా, సమాజానికి హాని చేయకుండా ధర్మ మార్గంలో జీవనోపాధిని సంపాదించుకోవడం.
6. విజయ సాధనకు సరైన ప్రయత్నాలు చేయడం. అంటే మన ప్రయత్నాలన్నీ ఇతరులకు హాని కలిగించకుండా ధర్మానుగుణంగా తీర్చిదిద్దుకోవడం.
7. ఏకాగ్రత. అన్ని వివరాల పట్ల, ఆచరణా విధానం పట్ల దృష్టి పెట్టడం వలన ఏకాగ్రతతో విజయ తీరాలను చేరవచ్చు.
8. ఆత్మానందం. ఎవ్వరూ ఆటంకం కలిగించలేని అద్భుత సంతోషంతో జీవితాన్ని మహోత్సవంలా ఆస్వాదించడం. Enjoying the bliss of life which is the result of our sincere efforts.

మానవ జాతి వ్యక్తిత్వ వికాసానికి, శీల నిర్మాణానికి బుద్ధుడు బోధించిన అష్టాంగ మార్గాన్ని  ప్రతి ఒక్కరూ చిత్తశుద్ధితో ఆచరించాలి. జాతి, కుల, వర్ణ, వర్గ విభేదాలతో, కక్షలతో, కార్పణ్యాలతో సతమతమయ్యే సమాజంలో శాంతి స్థాపనకు సైతం బుద్ధుని అష్టాంగ మార్గమే అవశ్యం ఆచరణీయ మార్గం.

* * *

కృతజ్ఞతలోనే విజ్ఞత

 

‘There is attitude in Gratitude’. కృతజ్ఞతలోనే విజ్ఞత ఉంది. ఒక చిన్న మాట అద్భుతాలు చేస్తుంది. లక్షలాదిమందిని ప్రభావితం చేస్తుంది. ఎదుటివారిని ప్రభావితం చేయడానికి పరిచయాలు అవసరం లేదు. అతడు మీ శత్రువైనా కావచ్చు. మీ పై అధికారులు, సహచరులు, సమాన స్థాయిలో ఉన్నవారు, మీ కింద పనిచేసే వాళ్ళు – ఎవరైనా సరే మీకు కొంచెం ఏ విధంగానైనా, మాట సాయమైనా, మనీ సాయమైనా చేస్తే కించిత్ ఆలస్యం చేయకుండా తక్షణం మీ కృతజ్ఞత తెలియచేయండి. ‘Thanks’ అనే చిన్న మాట జీవితంలో అద్భుతాలు చేస్తుంది. కృతజ్ఞత తెలిపినవారిలో, అందుకున్నవారిలో కూడా అది ఆహ్లాదానికి, ఆనందానికి, మార్పుకు దోహదం చేస్తుంది. అదే  విధంగా ఒక చిరునవ్వు, చిత్తశుద్ధితో కూడిన చిన్న అభినందన అనంతమైన స్ఫూర్తినిస్తుంది .  ‘త్రికరణ శుద్ధిగా చేసిన పనులను దేవుడు మెచ్చును; లోకము మెచ్చును’  అంటారు అన్నమాచార్యులు. కృతజ్ఞత మానవ    సంబంధాలను పటిష్టం చేస్తుంది. అనాయాసంగా విజయం వైపు ప్రయాణించడానికి ఇంధనంలా పని చేస్తుంది.

‘Gratitude is not only the greatest of virtues, but the parent of all the others.’  అంటాడు మార్కస్ టుల్లియుస్ సిసిరో. కృతజ్ఞత అన్ని ధర్మాలలోకి గొప్పది. ధర్మాలన్నింటికి తల్లిదండ్రుల లాంటిది. అనాధ బాలుడిని అని బాధపడే కర్ణుడిని దుర్యోధనుడు మహారాజుని చేశాడు. అందుకు కృతజ్ఞతగా కర్ణుడు  జీవితాంతం దుర్యోధనుడి కొలువులోనే ఉన్నాడు. చివరకు స్వధర్మం కోసం, స్నేహం కోసం తన కవచ కుండలాలను సైతం త్యాగం చేశాడు. కర్ణుడు మూర్తీభవించిన కృతజ్ఞత.రాఖీ పండుగ సందర్భంగా పురుషోత్తముడి భార్య అలెగ్జాండర్ కు రాఖీ కట్టింది. అందుకు కృతజ్ఞతగా  అలెగ్జాండర్ పురుషోత్తముడిని అతని భార్యకు అప్పగించాడు. తాము పొందిన సాయాన్ని వీరెప్పుడూ మర్చిపోలేదు. పైగా తక్షణం స్పందించి తమ కృతజ్ఞత తెలియచేశారు. అందుకే చరిత్రలో నిలిచిపోయారు. మన మంచితనమే ఎదుటివారికి స్ఫూర్తినిచ్చి వారిలో కృతజ్ఞతా భావాన్ని పెంపొందింప చేస్తుంది.

‘Thank you’ అనే చిన్న మాట మనుషుల ప్రవర్తనలో పరివర్తన తీసుకొస్తుంది. రైల్వే స్టేషన్ లో మీ సామాన్లు మోసిన ఒక కూలి కానీ, ట్యాక్సీ డ్రైవర్ కానీ మీకు ‘Thanks’ చెపితే తక్షణం మీలోని ‘ దాన కర్ణుడు’ నిద్ర లేస్తాడు. మీకు అయిన బిల్లు కంటే మరో పది రూపాయలు ఎక్కువిచ్చేస్తారు. తమ లక్ష్యాలు సాధించాలనుకునేవారికి సామాజిక సంబంధాలు చక్కగా నిర్వహించడం ఎంతో అవసరం.  ‘ఇంటికి నాలుగు వైపులా తలుపులున్నాయి. కనీసం ఒక తలుపునైనా ఎప్పుడూ అదృష్ట దేవత తడుతూ ఉంటుంది. ఆ తలుపును గుర్తించి తెరిచిపెడితే అవకాశం మీ గుమ్మంలో ఉంటుంది.’ అని ఒక చైనా సామెత.

కృతజ్ఞత మనుషుల మధ్య బంధాలను, సంబంధాలను పటిష్టం చేస్తుంది. ప్రతి ఉద్యోగి యాజమాన్యం పట్ల కనీస కృతజ్ఞత కలిగి ఉండాలి. ‘మన ఉద్యోగ జీవితంలో ఒక భాగమైన మనం పని చేసే కంపెనీ ఎప్పుడూ చల్లగా ఉండాలని ప్రతి రోజు దేవుడిని  ప్రార్ధించాలి’ అని మా బాస్ చెపుతూ ఉండేవాడు. కంపెనీ బాగుంటేనే కుటుంబం సంతోషంగా ఉంటుంది. కుటుంబం బాగుంటే సమాజం బాగుంటుంది. సమాజం బాగుంటే రాష్ట్రం బాగుంటుంది. రాష్ట్రం బాగుంటే దేశం బాగుంటుంది. దేశం బాగుంటే ప్రపంచం బాగుంటుంది. ఇదే మన భారతీయతలోని విశిష్టత. ‘వసుధైవ కుటుంబకం’ – ప్రపంచమంతా ఒక కుటుంబమనే భారతీయ తత్వ జ్ఞానమే భారతదేశాన్ని ఇతర దేశాలకు గురు స్థానంలో నిలబెట్టింది. అదే మన కృతజ్ఞతా వ్యక్తీకరణలో ప్రతిఫలించే తత్త్వం. అందుకే కృతజ్ఞత ధర్మాలలోకెల్ల విశిష్ట ధర్మం. జాతి, వర్ణ, వర్గ, కుల, మతాలకు అతీతమైనది కృతజ్ఞత. నిరంతర మానవ సంబంధాలకు చక్కని విత్తనం కృతజ్ఞత. కృతజ్ఞత లేని జాతి కుళ్లిపోతుంది. కృతజ్ఞత లేని జాతికి భవిష్యత్తు లేదు.

భగవంతునికి కృతజ్ఞత తెలియచేయడం అన్ని మతాలలో వివిధ పద్ధతుల్లో అనాదిగా ఉండనే ఉంది. ‘Thanks giving’ క్రైస్తవ మతంలో ప్రత్యేకంగా ఉత్సవంలా జరుపుకుంటారు. ఒక మంచి జరిగితే ప్రత్యేకంగా పత్రికలలో ‘Thanks giving’ ప్రకటనలు కూడా ఇస్తారు. ముస్లింలు కృతజ్ఞతగా ఉపవాసాలుండి అల్లా ఇచ్చిన అద్భుత జీవితం పట్ల కృతజ్ఞత వ్యక్తం చేస్తారు. ఇక హిందువులు వివిధ దేవుళ్ళకు కృతజ్ఞతగా, తమ కోర్కెలు తీరితే మొక్కులు చెల్లించుకుంటారు.

ఈ క్రింది సందర్భాలలో కృతజ్ఞత చెప్పడం అలవాటు చేసుకోండి. మర్చిపోకండి. ఇది మీ మంచి అలవాట్లకు తొలి పునాది. మీ చక్కని భవిష్యత్తుకు నాంది.

• చిన్న సాయం పొందినా కృతజ్ఞతలు చెప్పండి.
• సాయం చేసినవారు మీ కంటే వయసులో చిన్నవారైనా ‘Thanks’ చెప్పడం మర్చిపోవద్దు.
• భార్యా భర్తలు కూడా ఎప్పటికప్పుడు పరస్పరం కృతజ్ఞతలు చెప్పుకోవాలి. వివాహ బంధంలో అహంకారం అజ్ఞానానికి, వైఫల్య ధోరణికి నిదర్శనం. చిరునవ్వే ఈ బంధంలో శిఖరమంత కృతజ్ఞత. అదే విజ్ఞత.
• అవసరమైనపుడు సాయం చేసిన స్నేహితులకు కృతజ్ఞత చూపించాలి.
• మీకు సాయం చేసిన వారికి జాతి, మత, వర్ణ, వర్గ, కుల విచక్షణ లేకుండా మనస్ఫూర్తిగా కృతజ్ఞతలు తెలియచేయండి. వారు ధనికులైనా, స్నేహితులైనా, సన్నిహితులైనా కృతజ్ఞత చెప్పడంలోనే మీ విజ్ఞత ఉంది.

ద్వేషాన్ని కృతజ్ఞతతో అనాయాసంగా జయించవచ్చు. ఎదుటివారిమీద మీకు ఎటువంటి అభిప్రాయమైనా ఉండవచ్చు. ‘కృతజ్ఞత’ వ్యక్తం చేయడంలోనే మీ విజ్ఞత ప్రస్ఫుటమవుతుంది.  ఎదుటివారికి సాయం చేయడానికి ఎల్లప్పుడూ సిద్ధంగా ఉండాలి. ‘కృతజ్ఞత’ వ్యక్తం చేయడం ఒక సహజ లక్షణంగా మనం అలవాటు చేసుకోవాలి.’Thanks’ చెప్పడం పొరపాటున కూడా మర్చిపోకూడదు.

‘కృతజ్ఞత’ జీవితంలో సంపూర్ణత్వానికి ద్వారాలు తెరుస్తుంది. మన దగ్గర ఉన్న దానిని మనకు తగినంత చేస్తుంది. సమృద్ధిభరితమైన జీవితాన్నిస్తుంది. తిరస్కారాన్ని అంగీకారంగా, గందరగోళాన్ని ఒక పద్ధతిగా, అస్పష్టతను స్పష్టతగా చేసే శక్తి కృతజ్ఞతకు  ఉంది. మన గతానికి ఆమోదాన్ని, వర్తమానంలో మనశ్శాoతిని ఇచ్చి భవిష్యత్తుకు మార్గ దర్శనం చేస్తుంది.’ అంటారు ‘Co-dependent No More’ అనే తన పుస్తకంలో రచయిత్రి మెలోడి బీట్టీ.

భగవంతుడు ఈ రోజు మీకు 86,400 సెకండ్లు బహుమతిగా ఇచ్చాడు. ఒక్క సెకనైనా ‘కృతజ్ఞత’ వ్యక్తం చేయడానికి,  ‘Thank you’ చెప్పడానికి ఉపయోగించారా? అంటాడు విలియం ఎ. వార్డ్.

‘కృతజ్ఞత’ ఎప్పుడూ హృదయం లోతుల్లోంచి వ్యక్తం చేయండి. ‘కృతజ్ఞత’ నాలుక మీద మాట కాదు. ఎదుటివారి పాదాల మీద మనం గుండె కింద తడితో, కృతజ్ఞతా భారంతో ఉంచే పుష్ప గుచ్ఛ౦. మీ ప్రవర్తనే మీ వ్యక్తిత్వాన్ని ప్రతిఫలించే అద్దం. అది మీ దృక్పధానికి, వైఖరికి అద్దం పడుతుంది. గుర్తుంచుకోండి. కృతజ్ఞత వ్యక్తం చేయడంలోనే విజ్ఞత ఉంది. మన చుట్టూ ఉన్న ప్రపంచంలో పరివర్తన తీసుకొచ్చే శక్తి మీ ప్రవర్తనలో ఉంది. అది ఈ సమాజంతో మీ సంబంధాలను విస్తృతం చేస్తుంది. మీ అప్రతిహత విజయాలకు అనితర సాధ్యమైన బంగారు బాట వేస్తుంది.

* * *

క్రాంతదర్శి అన్నమయ్య – మన భావికి మార్గదర్శి

నేనొక ప్రముఖ విశ్వవిద్యాలయంలో ఉపాధ్యాయుడిగా పని చేస్తున్నప్పుడు పూర్వ విద్యార్ధుల సమ్మేళనం జరిగింది. సాధారణంగా జరిగే సంబరాలన్నీ జరుగుతున్నాయి. నృత్య వాద్య సంగీత ఘోషలతో, ఘోషణలతో ప్రాంగణమంతా మార్మోగిపోతోంది. సందడంతా యువతరం రూపం దాల్చి ఊగిపోతోందా అనిపిస్తోంది. తెర వెనుక కార్యక్రమ నిర్వహణలో తలమునకలై ఉన్న నా దగ్గరికి ఒక అమ్మాయి, అబ్బాయి వచ్చి ‘నమస్కారం మాస్టారు ‘ అన్నారు. తల ఊపి వాళ్ళవైపు చూస్తే ఇద్దరూ నా ప్రియ శిష్యులు. ఇద్దరూ పెళ్ళి చేసుకున్నట్టు, సాఫ్ట్ వేర్ ఇంజనీర్లుగా పని చేస్తున్నట్టు చెప్పారు. ఏదో తెలియని దిగులు వాళ్ళ ముఖం మీద దోబూచులాడుతోంది. ‘I am very happy’! సంతోషంగానే ఉన్నారు కదా! అని పలకరించాను. ‘ఏం సంతోషం మాస్టారు? ఉదయాన్నే ఉద్యోగాలకు పరుగెత్తాలి. ఎవ్వరు ఉద్యోగం చెయ్యకపోయినా ఇల్లు గడిచే పరిస్థితి లేదు. కోరి కొనుక్కున్న విల్లా, కారు, అవీ, ఇవీ అన్నింటికీ వాయిదాలు కట్టాలి. చివరికి మీరు ఎప్పుడో చెప్పినట్టు వాయిదాలు కట్టడానికే ఏడుస్తూ ఉద్యోగాలకెళుతున్నాము. మా జీవితమనే ప్రాజెక్టును సంతోషాల విత్తనాలు పండించే ఫల వృక్షంలా కాకుండా, కోరికల పునాదుల మీద నిర్మించుకున్నాం. చాలా ఇబ్బంది పడుతున్నాం’ అన్నారు. నేను ఆలోచనల్లో మునిగిపోయాను. వ్యక్తిత్వ వికాసమంటే కేవలం ఒక ఉద్యోగం సంపాదించుకుని, కావలసినంత డబ్బు సంపాదించుకుని జీవితమనే కోరికల ఊరేగింపులో కలసిపోవడం కాదు. లక్ష్య సాధన మీద మనసు లగ్నం చేసి, ఆ కృషిలో విజయ శిఖరాలు చేరుకున్నప్పుడు ధనలక్ష్మి మీ వెంట పరుగెత్తుకుంటూ వస్తుంది. ధనలక్ష్మి వెంట మీరు కోరికల గుర్రాలెక్కి పరుగెడితే ఆవిడ మీకు చిక్కకుండా పారిపోతుంది. అందుకే తాళ్ళపాక అన్నమాచార్యులవారు చదువు సంధ్యలెలా ఉండాలో, జీవితాన్ని ఎలా తీర్చిదిద్దుకోవాలో ఒక చక్కని సంకీర్తనలో వివరించి చెప్పారు.

‘కడుపెంత తా కుడుచు కుడుపెంత దీనికై పడని పాట్లనెల్ల పడిపొరలనేల?

ఈ కడుపెంత తింటుంది? దీనికోసం ఎన్ని పాట్లు పడుతున్నాం? ఎంత కష్టపడుతున్నాం అన్న ఒక ఆలోచనా బీజాన్ని మనలో నాటి అన్నమయ్య ఈ సంకీర్తనతో మనల్ని ఎటు తీసుకెళుతున్నారో చూద్దాం.

పరుల మనసునకు ఆపదలు కలుగగ చేయ పరితాపకరమైన బతుకేల?

సొరిది ఇతరుల మేలు చూసి సైపగ లేక తిరుగుచుండే కష్ట దేహమది యేల?

ఎప్పుడూ ఎదుటివారి మనసును నొప్పించే పనులు చేస్తూ, ఏడుస్తూ బతకడమెందుకు? ఇతరులకు జరిగే మేలు చూసి ఏడుస్తూ, ఈ దేహాన్ని మోసుకుంటూ తిరగడమెందుకు? ‘Help Ever; Hurt Never’ అన్న సత్య సాయి అమృత వాక్కుల సారాంశం 15వ శతాబ్దంలోనే అన్నమయ్య చెప్పారు. ఆలోచనకు ఆచరణకు మధ్య అంతరం పెరిగితే వ్యక్తిగత వికాసం; అంతరం తగ్గిన కొద్దీ వ్యక్తిత్వ వికాసం.

ఎదిరికెప్పుడు చేయు హితమెల్ల తనదనుచు చదివి చెప్పనియట్టి చదువేల?

పొదిగొన్న ఆసలో బుంగుడై సతతంబు సదమదంబై వడయు చవులు తనకేల?  

చదువెలా ఉండాలో అన్నమయ్య ఈ చరణంలో ఎంత చక్కగా చెప్పారో చూడండి. ఎదిరికి అంటే శత్రువుకు కూడా ఉపకారము చెయ్యాలని చెప్పని చదువెందుకు? అంటున్నారు అన్నమయ్య. ‘అపకారికి ఉపకారము నెపమెన్నక చేయువాడు నేర్పరి సుమతీ’ అన్నాడు సుమతీ శతకకారుడు బద్దెన. ఇంతటి సత్యాన్ని అన్నమయ్య 15వ శతాబ్దిలోనే చెప్పాడు. ఇటువంటి చదువులు ఇప్పుడు చెప్పకుండా, అంతా వ్యాపారమయం చేయడం వల్లనే కదా ‘చిన్ని నా బొజ్జకు శ్రీరామ రక్ష’ అనుకుంటూ ప్రపంచమంతా డబ్బు వెంబడి పరుగులు తీస్తూ, లోపలి అంతర్గత శక్తిని, అంతరంగ శక్తిని, లోని నైపుణ్యాలను పెంచుకోకుండా కొనుగోలు శక్తిని పెంచుకోవడానికి పరుగులు తీస్తోంది? రాశులు పోసిన ఆశలలో మునిగిపోయి ఎప్పుడూ సతమతమయ్యే చదువులెందుకు? ‘స్వగృహే పూజ్యతే పితర; స్వగ్రామే పూజ్యతే ప్రభు; స్వదేశే పూజ్యతే రాజా; విద్వాన్ సర్వత్ర పూజ్యతే ‘ అంటే ఒక తండ్రిని తన ఇంట్లోనే పూజిస్తారు; ఒక ప్రభువును తన గ్రామంలోనే పూజిస్తారు; ఒక రాజును అతని దేశంలోనే పూజిస్తారు; కానీ విద్వాంసుడిని అన్ని చోట్ల పూజిస్తారు’  అంటే విద్వత్తు ఉన్నవాడిని ప్రపంచమంతా గౌరవిస్తుంది అని తాత్పర్యం. అటువంటి విద్వత్తును విద్యుత్తులాగా దేహంలోకి, మనసులోకి, హృదయంలోకి ఆవాహన చేసుకుని, అవగాహనతో బతకడమే మానవ జీవిత లక్ష్యం కావాలని అన్నమయ్య పద సారాంశం.

శ్రీ వేంకటేశ్వరుని సేవారతికి గాక జీవన భ్రాంతిపడు సిరులేల?

దేవోత్తముని ఆత్మ తెలియనొల్లక పెక్కు త్రోవలేగిన దేహి దొరతనంబేల?  

అన్నమయ్య పద లక్ష్యం, లక్షణం, ధ్యేయం, మార్గం, తత్పరత, తాత్పర్యం అన్నీ ఆ వేంకటేశ్వరుడే. ఎవరి లక్ష్యం వారికి వేంకటేశ్వరుడు. ఎవరి లక్షణం వారికి ఈశ్వరుడు. ఎవరి తాత్పర్యం వారికి వారి వారి జీవన భాష్యం. ఒకరు చెప్పినట్టు మరొకరు తమ జీవితాన్ని తీర్చిదిద్దుకోలేరు. వారి వారి జనన జన్యు బీజాలను బట్టి, జన్మ సంస్కారాన్ని బట్టి వారి వారి ఆలోచనల సమాహారంగా జీవితాన్ని తీర్చిదిద్దుకుంటారు. అనుభవాలు దిక్సూచులుగా జీవితాలను జీవిస్తారు. తాము జీవించేదే జీవితమనుకుంటారు. ఎవరైనా వెదికేది జీవితంలో సంతోషం కోసమే. తమదే సంతోషమని జీవిస్తూ ఉంటారు. అనిర్వచనీయమైన వాటికి నిర్వచనాలివ్వడానికి ప్రయత్నిస్తారు. చివరకు వాయిదాల పద్ధతిలో జీవిస్తూ; తామే ఉద్ధతులమనుకుంటారు. ‘ప్రజ్ఞానం బ్రహ్మ’ నుండి ధనలక్ష్మిని మాత్రం వెంటాడుతూ అజ్ఞానం బ్రహ్మమనే మాయలో పడిపోతారు. ఇవన్నీ వేదాంత సంబంధమైన పదజాలం, పదాడంబరం కాదు. విషయ తీవ్రతను అర్ధం చేసుకోగలరనే ఉపయోగించాను. కొన్ని తరాలను నాశనం చేసే విద్యా విధానాలు, జాతులను సైతం నాశనం చేసే రాజకీయ సిద్ధాంతాలు, కేవలం జీవనోపాధి కోసమే విద్య అనుకునే అజ్ఞానం – ఇవన్నీ అన్నమయ్య ఏనాడో తెగనాడాడు. వేంకటేశ్వరుడొక శిఖరం. మనలోని కోరికల కొండలు దాటితే ధనలక్ష్మితో సహా దర్శనమిచ్చేది, మనం సాధించాలనుకునే శిఖరం. అంతటి శిఖరాన్ని జీవిత కాలంలో సాధించాలంటే ఎటువంటి చదువు చదవాలి? కేవలం పొట్ట కోసం, ధనం కోసం విలువైన జీవితాన్ని వృధా చేసుకోవాలా? అనుబంధాలు పెంచుకుంటూ అర్ధమే పరమార్ధమని ఒక్కరు నలుగురయ్యే కుటుంబం కోసం జీవితాన్ని పణంగా పెట్టి, వాయిదాలు మాత్రం కట్టి జీవించే రీతిలో జీవితాన్ని తీర్చిదిద్దుకోవాలా? పర హితమే తన హితమని జీవితాన్ని ఉత్సవంలా జీవించాలా? Life is a celebration.  జీవితమొక మహోత్సవం. ప్రతి నిత్యం వసంతోత్సవం. ఇంత నిర్మలంగా జీవితాన్ని జీవించాలంటే వాగాడంబరాల భ్రమలో పడకుండా మనలోని నైపుణ్యాలను అనుక్షణం తవ్వుకుంటూ, నలుగురిలో బతుకుతూ, నలుగురికీ ఉపయోగపడేలా జీవితాన్ని తీర్చిదిద్దుకోవాలి. మన చుట్టూ సమాజ సర్వేశ్వర స్వరూపంలో వెలిగే వేంకటేశ్వరుని సేవా రతిలో లీనమవ్వాలి. ఈ దేహాన్ని అటూ ఇటూ తిప్పుతూ అనవసరమైన తిప్పలు పడకుండా, ఆత్మ శక్తిని తెలుసుకుని మసలుకోవాలి. మన మనోసంద్రంలో దాక్కున్న మణులను మనమే వెతికి, వెలికి తీసుకుని సాటి జీవి వేదనలు తీర్చే మహా యజ్ఞంలో మహోధృతంగా నిమగ్నమవ్వాలి. జీవితాన్ని సార్ధకం చేసుకోవాలి.

కేవలం జీవనోపాధికి మార్గం చూపేది వ్యక్తిగత వికాసమే అవుతుంది కానీ వ్యక్తిత్వ వికాసం కాదు. మాటలెన్ని కోటలు దాటినా దారి చూపు వారు మనీవైపు దారి చూపిస్తే అది యువతరాన్ని పెడతోవ పట్టించినట్టే అవుతుంది. లక్ష్యమెప్పుడూ ఘనంగా ఉండాలి. ధనంగా ఉండకూడదు. ధన లక్ష్యంతో జీవితం పరిభ్రమిస్తున్నప్పుడు, అది విఘాతమవుతుంది  కానీ వికాసం కాదు.

బాల్యం నుంచి యవ్వనం దాకా మన పిల్లలు చదువుకునే చదువులో ఎప్పుడైతే శీల నిర్మాణ విద్యను సమూలంగా నిర్మూలం చేసి, వాణిజ్య విలువలతో విద్యను ప్రారంభించామో అప్పుడే జాతి వ్యక్తిత్వ వికాస నాశనానికి విష బీజం పడింది. దాని పరిణామాలు మనందరం చూస్తున్నాం. ఇటువంటి ఆలోచనా రహిత దుస్థితి నుంచి యువతరాన్ని బయట పడేయడమే నేటి వ్యక్తిత్వ వికాస మార్గ దర్శకుల లక్ష్యం కావాలి. దానికి మన భారతీయ సాహిత్యమే తరిగిపోని బంగారు నిధిగా ఉపయోగపడుతుంది. శతక సాహిత్యం, సంకీర్తనా సాహిత్యం, కథా సాహిత్యం, గేయ సాహిత్యం – వీటిని అన్ని పాఠశాలల్లో బోధనాంశాలుగా పునరుద్ధరించాలి. అప్పుడే యువత ఆత్మ విశ్వాసంతో, దృఢమైన వ్యక్తిత్వ వికాసంతో విలసిల్లుతుంది. వర్ధిల్లుతుంది. ఆ బంగరు రోజులు మళ్ళీ రావాలని ఆశిద్దాం. ఆకాంక్షిద్దాం.

* * *

 

కమ్యూనికేషన్ ఎందుకు? ఏమిటి? ఎప్పుడు? ఎక్కడ? ఎలా?

ఎందుకంటే, జీవితంలో విజయం సాధించడానికి ఈ నైపుణ్యమే కీలకం! వృత్తిగత జీవితంలో గానీ, వ్యక్తిగత జీవితంలో గానీ విజయ శిఖరాలు అధిరోహించాలంటే సంభాషణా నైపుణ్యాన్ని కాచి వడపొయ్యాలి. ఇంతకూ ఇదేమిటి? కమ్యూనికేషన్ రెండు విధాలుగా ఉంటుంది. ఒకటి మౌఖికం (Verbal), రెండు దైహికం (Non-Verbal) అంటే దేహానికి సంబంధించినది. దేహ భాష (Body language)అంటారు. మౌఖిక భాషకి, దేహ భాషకి సమన్వయం లేకపోతే,ఎదుటివారి మాటల తడబాటుని మనం ఇట్టే గమనించవచ్చు. ఆ తడబాటు కంగారు వల్లనైనా కావచ్చు; తెలియని విషయమైనా కావచ్చు; లేదా అబద్ధం చెప్తుండవచ్చు. ఈ భావ ప్రకటన ఖచ్చితంగా ఏమిటో మనకు అనుభవంతోనే బోధపడుతుంది. ఈ దేహభాషనే ఆంగ్లంలో Kinetics లేదా Kinesthetics అంటారు. ఆంగికం లేకుండా, వాచికంతోనే సాధారణంగా ఎవరూ భావప్రకటన చేయరు. కేవలం రేడియో ప్రయోక్తలు తప్ప! మన ఎదురుగా ఎవరైనా నిలబడి మాట్లాడుతుంటే, వారితో సాధారణంగా కాళ్ళో, చేతులో ఊపుతూ మాట్లాడుతుంటాం. కళ్ళు ఎగరేస్తూ ఉంటాం. చేతులు తిప్పుతూ ఉంటాం. చేతులు కట్టుకుని నిలబడి మాట్లాడతాం.చేతులు వెనక్కి పెట్టుకుని మాట్లాడతాం. పెదాలు కొరుకుతూ, వంకరగా నవ్వుతూ మాట్లాడతాం. నోటికి చేతులు అడ్డం పెట్టుకుని మాట్లడతాం. ఇవన్నీ దేహ భాషలో భాగమే! మన కమ్యూనికేషన్ నైపుణ్యంలో అంతర్భాగమే. ఇక్కడో అద్భుతమైన తెలుగు సామెత గుర్తుకొస్తోంది.. ‘నోటితో మాట్లాడుతూ, నొసటితో వెక్కిరించడం’ అంటుంటారు. కొంతమంది మామూలుగా మాట్లాడుతూనే ఉంటారు. కానీ వారి ముఖంలో భావాలు, మాటలకనుగుణంగా ఉండవు. ఆ మాటల్లో వ్యంగ్యం తొణికిసలాడుతూ ఉంటుంది. వెక్కిరింత ఉంటుంది. వెటకారం ఉంటుంది. ఈ విధంగా మాట్లాడటం వారిలోని ఆత్మన్యూనతకు ఆనవాలు. వీరు వాదించడంలో దిట్టలు. ఇటువంటివారిని గమనించే నోబెల్ బహుమతి గ్రహీత అమర్త్యసేన్  ‘The Argumentative Indian’ అనే పుస్తకం రాసుంటారు. ప్రతిదానికీ నొచ్చుకోవడం తప్పితే, మెచ్చుకోవడం అనేది వీరి జాతకంలోనే లేదు. ఇటువంటి వారిని సరిగా అర్ధం చేసుకోవాలంటే వారి మాటలకు, దేహ భాషకు పొంతన, సమన్వయం ఉందో లేదో గమనించాలి. ఇటువంటి వారితో వ్యవహరించేటప్పుడు కొంచెం జాగ్రత్తగా ఉండాలి. ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ వీరితో మాటలు రెచ్చగొట్టే విధంగా (Provocative Communication) ఉండరాదు. చిచ్చికొట్టే విధంగా ఉండాలి. అంటే మాట్లాడే శైలి  సుతి మెత్తగా, మెల్లగా, పనికి సంబంధించినదిగానే (Proactive Communication) ఉండాలి గానీ, అనవసరంగా సంభాషణ పొడిగించకూడదు. ఆపుడే వీరితో మనకి కావలసిన పని చేయించుకోగలం. వృత్తిగత జీవితంలోగానీ, వ్యక్తిగత జీవితంలో గానీ విజయం సాధించడానికి ఇదే కీలకాంశం. అందుకే మనం మనుషుల్ని మార్చలేం, వారితో మనం వ్యవహరించే శైలిని మార్చుకుని, వారి వైఖరిని మార్చుకోగలిగితే చాలు. చక్కగా వారితో పని చేయించుకోవచ్చు.    ‘We cannot change people in 21^st Century, but we can change their attitude and get the things done.’ ’21వ శతాబ్దంలో మనం మనుషుల్ని మార్చలేకపోవచ్చు; కానీ వారి వైఖరిని మనకు అనుకూలంగా మార్చుకోవచ్చు ‘ అంటాడొక మానసిక శాస్త్రవేత్త.  అంటే మనుషుల వైఖరిని మార్చి, వృత్తిగత జీవితంలో గానీ, వ్యక్తిగత జీవితంలో గానీ మనకు కావలసిన పనులు చేయించుకోవచ్చు. అటువంటివాళ్ళే కార్య నిర్వాహక స్థాయి (Managerial level) నుండి కార్యసాధక స్థాయికి (Leadership level) చేరుకుంటారు. ఇది వారి సాఫల్య వైఖరికి (Progressive Attitude) అద్దం పడుతుంది. మరి మనుషుల వైఖరి మార్చడం ఎలా? మిలియన్ డాలర్  ప్రశ్న కదా? దానికి ఒకటే దారి! ముందు వారికిష్టమైన  పని చేయనివ్వాలి. ఆ పనిలో వారి ప్రతిభను ప్రోత్సహిస్తూ, తదనుగుణంగా వారికిష్టమైన పని మనకు కావలసిన రీతిలో చేయించుకోవాలి. అప్పుడు వారిలో ఉత్పాదక వైఖరి (Productive Attitude) అనూహ్య స్థాయిలో పెరుగుతుంది. ఎప్పుడైతే వారిలో ఉత్పాదక వైఖరి క్షణ క్షణం వర్ధిల్లుతుందో, వారి సాఫల్య స్థాయి (Progressive Attitude) ద్విగుణీకృతం అవుతుంది. ఉదాహరణకు ఏ కళనైనా తీసుకోండి. సంగీతం, సాహిత్యం, చిత్రలేఖనం! ఏ కళనైనా, ఎవరైనా ప్రాధమిక స్థాయి నుండి నేర్చుకుని, పరిణత స్థాయికి చేరుకుంటారు. ఇది అనితర సాధ్యమైన తపనతో కూడిన సాధనతోనే సాధ్యం. ఒకసారి కళ పట్టుబడిన తర్వాత దానితో మనం ఊడిగం చేయించుకోగల స్థాయికి చేరుకుంటాం. మన స్వర రాగ ప్రావీణ్యంతో ఏ పాటనైనా అవలీలగా పాడగలం. సాహితీ ప్రకర్షతో ఏ భావాన్నైనా అక్షరాల్లోకి అనువదించగలం. చిత్రలేఖనా ప్రావీణ్యంతో ఏ చిత్తరువునైనా జనం బిత్తరపోయేలా చిత్రించగలం. ఇదే మనిషిలోని ఉత్పాదక వైఖరికి గుర్తు! ఈ నైపుణ్య స్థాయిని అనన్య సాధ్యమైన సాఫల్య స్థితికి తీసుకెళ్ళే పరుసవేది మన నిపుణ సంభాషణా వైఖరి.  ఏ కళకైనా తమ ప్రతిభతో రూపునిచ్చేవారికి, ఏ కలకైనా తమ పట్టుదలతో రూపుదిద్దేవారికి నిపుణ సంభాషణా వైఖరే విజయానికి విత్తనం!  ఇదే సానుకూల సంభాషణా నైపుణ్యానికి, ఎదుటివారిలో సానుకూల వైఖరిని పెంపొందించడానికి గీటురాయి! ఎదుటివారి నుండి పని రాబట్టుకోవడంలో పతాక స్థాయి!  ఈ నైపుణ్యం సాధించగలిగితే విజయం మిమ్మల్ని నీడలా వెంటాడుతుంది. మీరు నిలువెత్తు విజయమవుతారు! విజయ తీరాలకు చెరగని చిరునామా అవుతారు! తథాస్తు!

నిపుణ సంభాషణం – విజయ సోపానం

          

కమ్యూనికేషన్ స్కిల్స్ అని మనం తరచూ తెగ ఉటంకిస్తూ ఉంటాం! వ్యక్తిత్వ వికాస నిపుణులకు, ఉద్యోగాలిచ్చేవారికి ఈ మాట నాలుక మీద నాట్యం చేస్తుంటుంది. ఇదే వారి వ్యాపార విజయానికి తారక మంత్రం! అబ్బే! వాడికి కమ్యూనికేషన్ స్కిల్స్ లేవండీ, ఉద్యోగం కొంచెం కష్టమే అని నాలుక చప్పరించేస్తారు! దానితో మనం చప్పబడిపోతాం! ఇన్ని మార్కులొచ్చినా ఇంకా మనకేమిటో లేదంటాడేమిట్రా బాబూ అని దిగాలు పడిపోతాం! అదే నైపుణ్యాలకున్న శక్తి! అదే కమ్యూనికేషన్ స్కిల్స్ మహత్మ్యం! అతిగా ఉన్నా ప్రమాదమే! అతి తక్కువగా ఉన్నా ప్రమాదమే! సమతుల్యత, నియంత్రణ సాధించడమే నిజమైన కమ్యూనికేషన్ స్కిల్. ఎక్కడ తక్కువ మాట్లాడాలో, ఎక్కడ ఎక్కువ మాట్లాడాలో తెలిసి మసలుకోవడమే కమ్యూనికేషన్ స్కిల్. కేవల జ్ఞానం ఉంటే సరిపోదు. అది నలుగురికీ పంచగలిగే కమ్యూనికేషన్ స్కిల్స్ ఉండాలి. ఆ నైపుణ్యాలను సానుకూల వైఖరితో, నలుగురినీ ప్రభావితం చేసే విధంగా వినియోగించడం అభ్యసించాలి. నిరంతర అధ్యయనం చేయాలి. అభ్యాసము కూసు విద్య అననే అన్నారు  కదా!

Communication is a skill which will thrill you, if you use it with skill; otherwise it will kill you!  మాటే మనుషుల మధ్య రణానికీ, మరణానికీ కూడా కారణమవుతుంది. నైపుణ్యంతో సంభాషిస్తే అనుకున్న పనులైపోతూ, ఉత్సాహం  కలుగుతుంటుంది. భలే చేశాం అనిపిస్తుంటుంది. సంభాషణా నైపుణ్యం మన వ్యక్తిత్వాన్ని ప్రతిఫలిస్తూ ఉంటుంది. మన సంభాషణా నైపుణ్యమే మన విజయాల స్థాయిని, శీలాన్ని ప్రతిబింబిస్తూ ఉంటుంది. అందుకే, నోరు మంచిదైతే ఊరు మంచిదవుతుందంటారు పెద్దలు! ఊరేమిటి, ప్రపంచమే మంచిదవుతుంది. అందుకే వేమన, సజ్జనుండు పల్కు చల్లగాను అంటాడు! సజ్జనుడైనవాడు చల్లగా పలకాలి. సౌమ్యంగా మాట్లాడాలి. ఎందుకు?  పనులన్నీ మనకు కావలసినట్టు చక్కబెట్టుకోవడానికి! Communication is nothing but dissemination of information to get the things done either in workplace or in daily life. మనం ఒక కంపెనీలో మేనేజర్ అయితే ఈ సరస సంభాషణా నిపుణ చాతుర్య విద్య చక్కగా అక్కరకొస్తుంది. ఒక పనిని చక్కబెట్టే మామూలు మేనేజర్ స్థాయి నుండి మనల్ని నాయకత్వ స్థాయికి తీసుకెళుతుంది! నాయకత్వం కావాలంటే, సంభాషణా నైపుణ్యంతో పాటు, అనితర సాధ్యమైన ఓర్పు, సిబ్బందిని పర్యవేక్షించడంలో సుశిక్షితమైన నేర్పు ఉండాలి. ఇవి లేనప్పుడు కేవలం మేనేజర్ గానే మిగిలిపోతారు! మేనేజర్ అంటే కేవలం నియమ నిబంధనలు పాటిస్తూ, సిబ్బందిని పర్యవేక్షించేవాడు మాత్రమే! మరి నాయకుడు, అవసరమైతే సానుకూల చొరవ తీసుకుని, సిబ్బంది నిర్వహణకు, సంక్షేమానికి అడ్డంకిగా ఉన్న నియమ నిబంధనల బంధనాలను సునాయాసంగా ఛట్ ఫట్ మంటూ తెంపేస్తాడు. అటువంటి వాడే ఏ సంస్థలోనైనా, ఏ దేశంలోనైనా నాయకుడవుతాడు! ఇటువంటి నాయకత్వానికి అద్భుతమైన తిరుగులేని పునాది కమ్యూనికేషన్ స్కిల్స్! అంటే నిపుణ సంభాషణం! 

మాట – విజయానికి రాచబాట

మాట మనిషికి చిరునామా! మాట మనిషిని పట్టిస్తుంది! మాట మనిషికి ఉనికినిస్తుంది. ఉన్నతినిస్తుంది. ఉన్న స్థానాన్నుంచి ఉన్నత స్థానానికి తీసుకెళుతుంది.మాట మనిషి జాతకాన్ని మార్చేస్తుంది. మాట మనిషిని పాతాళానికి తొక్కేస్తుంది.ఆకాశానికి ఎత్తేస్తుంది. లోకం చుట్టిన వీరుణ్ణి చేస్తుంది. అటువంటి మాట మనిషి సంభాషణా నైపుణ్యానికి, (Conversational Skills) సమాచార వితరణకు  (dissemination of information) ఆయువు పట్టు! ఆటపట్టు! విజయానికి తొలి మెట్టు! విజయశిఖరాలు చేర్చే విహంగం!

సమాచారాన్ని నైపుణ్యంతో ఎదుటివారికి నొప్పింపక, తా నొవ్వక అన్నట్టు  తెలియచేయడానికి మాట ఒక్కటే రాచ బాట! మహోన్నత విజయాలు, అనితర సాధ్యమైన జీవన సాఫల్య శిఖరాలు  అధిరోహించిన వారు మాటల రెక్కల విమానాన్నే వాహనంగా చేసుకుని చరిత్ర సృష్టించారు. అందుకే నిర్ద్వంద్వంగా అందరూ చెప్పే మాట ఒక్కటే – వ్యక్తిగత జీవితంలోనైనా, వృత్తిగత జీవితంలోనైనా విజయం సాధించాలంటే ‘కమ్యూనికేషన్ స్కిల్స్ ‘ అనివార్యం! మరి ఇలా మాట్లాడే నైపుణ్యాన్ని ఎలా సొంతం చేసుకోవాలి? ఎలా నేర్చుకోవాలి?

సానుకూలవైఖరి – సంభాషణాచాతురి

మీ సమాచార వితరణా నైపుణ్యం మీ వైఖరిని తెలియచేస్తుంది. మీ సానుకూల వైఖరిని మాటల్లో పట్టిస్తుంది. అందుకే మీ వైఖరి, కమ్యూనికేషన్ స్కిల్ సమాంతరంగా, మీ విజయాల రైలుకు పట్టాల్లా పని చేస్తాయి. ఇవి రెండూ పాలూ నీళ్ళలా కలవకపోతే మీకు విజయం ఆమడ దూరంలో ఉంటుంది. అపజయం ఎప్పుడూ పలకరిస్తూనే ఉంటుంది. మీ మాట మీ వైఖరికి వెన్నుదన్నుగా నిలుస్తుంది. మీ మాటలో మీ వైఖరి తెలుస్తుంది. ఉదాహరణకు ‘మీ నాన్నగారు ఇంట్లో ఉన్నారా? ‘ అని పిల్లవాణ్ణి అడిగితే, ‘ఉన్నారండీ! రండి, కూర్చోండి ‘ అంటాడు! ‘మీ అయ్య ఇంట్లో ఉన్నాడేరా‘ అంటే, ‘ఉన్నాడ్రా! రా కూర్చో ‘ అంటాడు. మనం ఏ విధంగా పలకరిస్తే, ఎదుటివారు కూడా అదే విధంగా స్పందిస్తారు. సానుకూల వైఖరికి, సంభాషణా చాతురికి సంబంధమేమిటో చూద్దాం!

1.    సానుకూల సమాచార వితరణా వైఖరి (Positive Communication)

2.    చొరవ తీసుకునేందుకు దోహదం చేసే సంభాషణా వైఖరి (Proactive Communication)

3.    ఉత్పాదక సంభాషణా వైఖరి (Productive Communication)

4.    సాఫల్య సంభాషణా వైఖరి (Progressive Communication)

మీరు మాట్లాడే వైఖరి సానుకూలంగా ఉంటే ఎదుటివారు కూడా సానుకూలంగానే స్పందిస్తారు. అలా మీరు మాట్లాడగలిగితే అది మీరు ఒక పని కావడానికి చొరవ తీసుకునే సంభాషణా వైఖరి అవుతుంది. ఎప్పుడైతే చొరవ తీసుకుని పని అయ్యేలా మీ సంభాషణా చాతురిని ఉపయోగించారో, అప్పుడు అది మీ ఉత్పాదక సంభాషణా వైఖరిని ప్రతిఫలిస్తుంది. అంటే ఒక వస్తువును ఉత్పత్తి చేయడానికి గానీ, సేవలను అందచేయడానికి గానీ మీరు మీ సంభాషణా చాతుర్య వైఖరిని వినియోగిస్తున్నారన్నమాట! ఎప్పుడైతే మీ సంభాషణా చాతుర్యం ఉత్పాదక వైఖరికి తోడయ్యిందో, అంటే ఒక పని జరిగేందుకు దోహదం చేసిందో, అప్పుడు అది మీ సాఫల్య సంభాషణా వైఖరిని ప్రతిబింబిస్తుంది. ఒక పనిని సానుకూలంగా పూర్తి చేయడంలో మీ సంభాషణా నైపుణ్య వినియోగ ప్రతిభను నలు దిశలా చాటుతుంది. ఇదే ‘కమ్యూనికేషన్ స్కిల్స్ ‘ మనం సాధించామనడానికి విస్పష్ట నిదర్శనం. అప్పుడు మీకు వ్యక్తిగత జీవితంలోను, వృత్తిగత జీవితంలోను డిమాండ్ పెరుగుతుంది. మీరు చేరే విజయ తీరాలకు అంతులేని వారధి ఏర్పడుతుంది. మీరు గమనించారో లేదో గానీ, పైన attitude అని ఉండాల్సిన చోట ‘కమ్యూనికేషన్’ అని మార్చాను. అంటే మీ సానుకూల వైఖరి, మీ సంభాషణా చాతురి సమానార్ధకాలు. అంటే రెండింటికీ  ఒకటే అర్ధం. ఏది సరిగా లేకపోయినా జరిగే అనర్ధం వల్ల వృత్తిగత జీవితమే కాక, వ్యక్తిగత జీవితం కూడా ప్రమాదంలో పడుతుంది. మరి పరిష్కారం? ఈ పద్యాన్ని మననం చేసుకుంటూ ఆచరణలో పెట్టడమే. అల్పుడెపుడు పలుకు ఆడంబరముగాను; సజ్జనుండు పలుకు చల్లగాను; కంచు మ్రోగునట్లు కనకంబు మ్రోగునా; విశ్వదాభిరామ వినురవేమ! ఇదే కమ్యూనికేషన్ స్కిల్స్ సారాంశం!

ఖర వైఖరి నుండి సానుకూల వైఖరి వైపు …. !

 

The greatest discovery of my generation is that a human being can alter his life by altering his attitudes.

–William James

గమ్మత్తుగా ఉందా ఈ శీర్షిక! ఖరమంటే గాడిద! మనుషులకు సాధారణంగా గాడిద వైఖరే ఉంటుంది! గాడిద ఏం చేస్తుంది! ఇంకేం చేస్తుంది! చాకిరీ చేస్తుంది! దాన్నే గాడిద చాకిరీ అంటారు! మరి వైఖరి! అదే చాకిరీ చేసే వైఖరి! కానీ మనుషులు కూడా అలాగే బండ చాకిరీ చేస్తే విజయం సాధించడం ఎలా? మరి ఏ వైఖరిని మనుషులు అవలంబించాలి? సానుకూల వైఖరి! చావో రేవో తేల్చుకునే వైఖరి! తెలివిగా, ఓర్పుతో పని రాబట్టుకునే వైఖరి! విజయం సాధించే వైఖరి! అది అలవరచుకోవడం ఎలా? అసలు మీలో ఉన్న సానుకూల వైఖరిని గుర్తించి దానికి పదును పెట్టుకోవడం, అభివృద్ధి చేసుకోవడం ఎలా? నేను రాసిన ఈ ఉపోద్ఘాత వాక్యాలు చదివారు కదా? నాతోనే ప్రశ్నించుకోవడం మొదలుపెడతాను! నాకు సానుకూల వైఖరి ఉందా? లేదా? అది మీరెలా గుర్తించారు? ఎలా గుర్తిస్తారు! దానికి బండ గుర్తులు ఏమిటి? ఒక పని చేయడానికి చొరవ తీసుకోవడమే మీ సానుకూల వైఖరికి తొలి మెట్టు! ఏ చొరవా తీసుకోనివాడికి అన్నీ కరవుగానే ఉంటాయి. ఏ  పనిలోనూ విజయం సాధించలేరు. చొరవ తీసుకుని ముందడుగు వేయలేనివాడికి బతుకు బరువవుతుంది. బతుకంత బాధగా… కన్నీటి గాధగా… అని జీవితాంతం పాడుకోవలసిందే! మరి దీనికి సులభ సాధ్యమైన పరిష్కారం ఏమిటి? ఇంకేముంది? సానుకూల వైఖరిని, (Positive Attitude) సాఫల్య వైఖరిని  (Winner’s attitude) అభివృద్ధి చేసుకోవడమే! తొలి అడుగు ఎలా? మీరు ఏ పని చేయడానికైనా  తీసుకునే చొరవ (Initiative) మీ ప్రగతికి తొలి బీజం! తొలి విత్తనం! తన ప్రగతికే విత్తనం వేసుకోలేనివాడికి, ప్రపంచం మీద పెత్తనం చేసే అధికారం లేదు! ఆ అవకాశం రాదు!  అదే మీ సానుకూల వైఖరిని పది మందికీ అద్దంలో చూపించే దర్శనం! నిదర్శనం! మీ సానుకూల వైఖరికి తొలి నిదర్శనం మీరు చొరవ తీసుకునే వైఖరి (Proactive attitude)!  ఎప్పుడైతే మీరు చొరవ తీసుకుని, మీ సానుకూల వైఖరితో ముందడుగేశారో, అది మిమ్మల్ని ఉత్పాదక వైఖరి (Productive attitude) వైపు తీసుకెళుతుంది. అంటే మీరు తీసుకునే చొరవ వలన మీరు ఒక సేవ చేసి, లేదా ఒక ఉత్పత్తిని తయారు చేసి, మీ ఉత్పాదకతను పెంచుకుంటారు.  ప్రదర్శిస్తారు. ఎప్పుడైతే మీరు ఇటువంటి ఉత్పాదక వైఖరిని (Productive attitude), మీ చొరవే పునాదిగా అలవరచుకుంటారో, అప్పుడది అనివార్యంగా ప్రగతిశీల వైఖరి (Progressive attitude) అంటే ప్రగతిశీల దృక్పధం అవుతుంది. ఎప్పుడైతే మీరు ప్రగతిశీల వైఖరితో మీ చుట్టూ ఉన్న వాళ్ళలో స్ఫూర్తిని రగిలిస్తూ ఉంటారో అప్పుడు మీరొక ప్రగతి ప్రవాహ కేంద్రం అవుతారు ! మీ ఉనికితో మీ చుట్టూ ప్రగతిని ప్రవహింపచేసే కీలక కేంద్రం (Center of Excellence) అవుతారు! మిమ్మల్ని చూసి అందరూ ఆశ్చర్యపోయేలా తయారవుతారు. మీ దృక్పధానికి, విజయ సాధన వైఖరికి (Winning attitude) లోకం విస్తుపోతుంది. అప్పుడు మీరు ఖర వైఖరి నుండి సానుకూల వైఖరి వైపు పయనిస్తూ, జీవిత విజయ యాత్రలో సాఫల్యాలు నిరంతరాయంగా సాధిస్తూ, ప్రపంచమంతా విజయాల వెలుగులు ప్రసరింపచేస్తారు!  మీరే నిలువెత్తు సానుకూల వైఖరిలా (Personified attitude), సానుకూల వైఖరికి నడిచే నిలువెత్తు చిరునామాలా నిలుస్తారు! అప్పుడు మీ చుట్టూ ఆనందం అర్ణవమవుతుంది. వ్యక్తిగత, వృత్తిగత అభివృద్ధి అంబరాన్ని తాకుతుంది! విజయోస్తు!

అసాధారణ విజయానికి ధారణ చేయాల్సిన నైపుణ్యాలివే!

1. కార్యాలయంలో నీతి నియమాలు:

ప్రతి ఉద్యోగి తనకు ఉద్యోగమిచ్చిన సంస్థకు, పూర్తిగా ఎనిమిది గంటల పనిని చిత్తశుద్ధితో, నిబద్ధతతో చేయాలి. దీనితోపాటు పర్యవేక్షకుని సూచనలు తు.చ. తప్పకుండా పాటించాలి.

2. మంచీ, మర్యాద, మన్నన :

ఎదుటివారితో మర్యాదగా ప్రవర్తించాలి. ‘దయచేసి, ‘కృతజ్ఞతలు, మన్నించాలి, ఏదయినా సహాయం కావాలా వంటి మర్యాదపూర్వకమైన ప్రవర్తనను అలవరచుకోవాలి. ముఖ్యంగా మన సేవలు, ఉత్పత్తుల వినియోగదారులతోనూ, పర్యవేక్షకులతోనూ, సాటి ఉద్యోగస్తులతోనూ మర్యాదగా ప్రవర్తించడం మంచి భవిష్యత్తుకు పునాది అవుతుంది.

3. ఒకే బృందం, ఒకే లక్ష్యం:

ఒకే బృందంగా, సాటి బృంద సభ్యులతో కలివిడిగా ఉంటూ పని చేయాలి. పనిలో బాధ్యతలను సమదృష్టితో పంచుకోవడం, ఎదుటివారి మాటలకు సానుకూల వైఖరితో స్పందించడం, ఇచ్చిన మాటను నిలబెట్టుకోవడం, ఎదుటివారు తమ పనిని సక్రమంగా చేయడానికి సహకరించడం, అవసరమైనప్పుడు సహాయాన్ని కోరడం – మంచి బృంద సభ్యులకుండవలసిన లక్షణాలు.

4. క్రమశిక్షణ, ఆత్మవిశ్వాసం:

చక్కని పనితనంతో పనిని పూర్తి చేయడానికి, పనికి సంబంధించిన పనిముట్లను, కాగితాలను చక్కగా ఏర్పాటు చేసుకోవడం, అనుభవం ద్వారా నేర్చుకోవడం, తెలియని విషయాలు అడిగి తెలుసుకుని, తప్పులు సరిదిద్దుకోవడం, విమర్శలను, సూచనలను, అపజయ భావన, అవమాన భావన, ప్రతిఘటన లేకుండా స్వీకరించడం – చక్కని క్రమశిక్షణకు, ఆత్మ విశ్వాసానికి ప్రతీకలు. 

5. కార్యాలయ నియమాలను పాటించడం:

చక్కని ఆహార్యం అంటే చూడ ముచ్చటైన దుస్తులు ధరించడం, సత్ప్రవర్తన, చక్కని దేహ భాష, సున్నితమైన కంఠం, పని చేసే ప్రాంతానికి అనుగుణమైన పద సంపద అభివృద్ధి చేసుకోవడం వంటి కనీస కార్యాలయ నియమాలను తప్పకుండా పాటించాలి.

6. భాషా జ్ఞానమే విజయానికి తొలి మెట్టు!

వ్యాపార భాష స్థాయిలో, ఆంగ్లంలో చదవడం, వ్రాయడం, మాట్లాడటం అలవరచుకోవాలి. ఈ సామర్ధ్యాలను పెంపొందించుకున్నవారికి ఎటువంటి ఉద్యోగంలోనైనా అభివృద్ధికి తిరుగులేదు.

మొత్తం అరవై నైపుణ్యాలున్న సరళ కౌశలాల జాబితాలో కనీసం ఈ ఆరింటిని నిరంతర సాధనతో అభివృద్ధి చేసుకుంటే, అనితర సాధ్యమైన విజయం మీకు కరతలామలకమవుతుంది. మీ సొంతమవుతుంది.

ఒక అమెరికన్ వెబ్ సైట్ ప్రకారం ఈ అరవై సరళ కౌశలాల జాబితా చూడండి. ఆశ్చర్యం, జ్ఞానం రెండూ ఒకేసారి కలుగుతాయి మీకు!  శుభం!

http://www.rediff.com/getahead/2007/jan/08soft.htm 

 

ఇంతకీ ఏమిటీ సరళ కౌశలాలు ?

 

సరళ కౌశలాల నిర్వచనం

ఒక ఉద్యోగం సమర్ధవంతంగా చేయడానికి అవసరమైన నైపుణ్యాలే సరళ కౌశలాలు (Soft Skills). ఆ నైపుణ్యాల ద్వారా ఆశించే ఫలితాలు, ఆ ఫలితాలు సాధించడానికి అనుసరించే పద్ధతులు మాత్రం వేర్వేరుగా ఉంటాయి. నిజానికి ఒక రంగంలో పనితనం ప్రదర్శనకు ఒక నిర్దుస్టమైన ప్రారంభం, ముగింపు ఉండవు.  ఉదాహరణకు మార్గనిర్దేశం (Counseling), పర్యవేక్షణ (Supervision), కార్య నిర్వహణ (Managing).

ఈ రోజుల్లో,  విస్తృత పోటీ ఉన్న ఉద్యోగ విపణి (Job Market) లో కనీస ఆమోదాన్ని పొందే నైపుణ్యాల స్థానాన్ని, అత్యున్నత ప్రమాణాలు గల నైపుణ్యాలు ఆక్రమించాయి. ఈ అత్యున్నత ప్రమాణాలు గల నైపుణ్యాలనే సరళ కౌశలాలు (Soft Skills) అంటున్నారు.

ఈ సరళ కౌశలాలు (Soft Skills) అనేవి వ్యక్తిగత ప్రవర్తనా లక్షణాలు, నైపుణ్యాలకు సంబంధించినవి. వీటిలో ముఖ్యమైనవి ఆయా వ్యక్తులకే ప్రత్యేకమైన వ్యక్తిత్వ లక్షణాలు, ఇవి సాంఘిక మర్యాదలు, భాషా సౌలభ్యం, వ్యక్తిగత అలవాట్లు, స్నేహశీలత, ఆశావాదం మొదలైనవి. ఈ లక్షణాలన్నీ మనందరికీ ఒక ప్రత్యేకతను కల్పిస్తూ, మనందరిలో వివిధ స్ఠాయిలలో ఉంటాయి. ఈ లక్షణాలను ఉన్నత ప్రమాణాలతో కలిగి ఉన్నవారిని,  కంపెనీలు ఉద్యోగంలోకి తీసుకోవడానికి ఆసక్తి చూపిస్తాయి.

బంగారు పళ్ళేనికైనా గోడ చేర్పు కావాలి!

ఒక ఉద్యోగానికి అవసరమైన కనీస సాంకేతిక విద్యార్హత బంగారు పళ్ళెమైతే, ఆ పళ్ళేనికి గోడ చేర్పులాంటివి సరళ కౌశలాలు. ఎంతటి బంగారు పళ్ళెమైనా గోడ చేర్పు లేకపోతే నిలబడలేదు. అలాగే ఎంతటి ఉన్నత విద్యార్హతలున్నా, సత్ప్రవర్తన, సరళ కౌశలాలు లోపిస్తే ఆ వ్యక్తి సాధించిన వృత్తిగత ప్రగతి కానీ, వ్యక్తిగత ప్రగతి కానీ రాజుగారి దేవతా వస్త్రాల్లాగా అభాసుపాలవుతాయి.

సరళ కౌశలాలు (Soft Skills)  vs. విద్యార్హతలు (Hard Skills)  

ఉద్యోగానికి అవసరమైన కనీస సాంకేతిక విద్యార్హతల్లోనూ (Hard Skills), సరళ కౌశలాల్లోనూ (Soft Skills),  అసమాన ప్రతిభ కనబరచినవారికి  కంపెనీలు ఎర్ర తివాచీ పరుస్తాయి. కానీ, ఇటీవల ఈ విషయాలపై ఒక సర్వే నిర్వహించి, నివేదిక వెలువరించిన అంతర్జాతీయ సంస్ఠ అధ్యయనం ప్రకారం సాంకేతిక నైపుణ్యాల గురించి ఉద్యోగార్ధులెవరూ బెంగ పడాల్సిన అవసరం లేదు. సమయ పాలన అంటే సమయానికి కార్యాలయానికి చేరుకోవడం, బృందాలతో కలసి పని చేయడం, పర్యవేక్షణను గౌరవించడం – ప్రతి ఒక్కరూ నేర్చుకోవాలి.

అద్భుతమైన అర్హతలుండీ, అంతగా ఆమోదయోగ్యం కాని సరళ కౌశలాలు ఉన్నవారికన్నా, చొరవ, స్నేహశీలత, సర్దుబాటు తత్వం ఉన్నవారికి రిక్రూటర్లు ఉద్యోగం ఇవ్వడానికి ఇష్టపడతారు. కంటికింపైన,  ఉద్యోగానికి తగిన వస్త్రధారణ సానుకూల స్పందన కలిగిస్తుందనడంలో ఏ మాత్రం సందేహం లేదు.

 కుటుంబ వాతావరణం – సరళ కౌశలాలు

సరళ కౌశలాలలో శిక్షణ ఇవ్వడానికి సులువైన మార్గమేమీ లేదు. బాల్యంలోనే,  కుటుంబ వాతావరణంలో వీటికి పునాది పడుతుంది. దీనికి తోడు వివిధ సందర్భాలలో అవసరమైన నైపుణ్యాలను పసిగట్టగలిగే సామర్ధ్యాన్ని పెంపొందించుకోవాలి. జీవితంలో అత్యున్నత విజయాలు సాధించిన మన చుట్టూ ఉన్నవారిని పరిశీలిస్తూ, కొత్త విషయాలను చక చకా నేర్చుకోవాలి.

అహంకారాన్ని వదిలితేనే విజయలక్ష్మి వరిస్తుంది !

సరళ కౌశలాలలో ఉన్న లోపాలపై విమర్శించడం చాల కష్టం. ఎందుకంటే అవి ఒక వ్యక్తి అహంకారానికి సంబంధించిన కౌశలాలు. నేనెందుకు చెయ్యాలి? నేనే ఎందుకు చెయ్యాలి అన్న చిన్న అహంకారం తలెత్తితే చాలు; జీవితం నాశనం కావడానికి! రిక్రూటర్లు ఒక అభ్యర్ధిని తిరస్కరించినప్పుడు, వారిలోని సరళ కౌశల (ప్రవర్తనా) లోపాలను ఎత్తి చూపించడానికి ఇష్టపడరు. అనవసరమైన మరేదో వ్యాఖ్యానం చేసి తప్పించుకుంటారు. ‘ఫలానా కంపెనీ నన్ను తిరస్కరించింది.  ఎందుకంటే వాళ్ళు సైన్సు పట్టభద్రులను తీసుకోవదంలేదట’ అని ఒక అభ్యర్ధి అంటే అది నిజం కాదని అతనికి కూడా తెలుసు. ‘నీ కమ్యూనికేషన్ స్కిల్సు బాగా లేవు; నీలో మరేదో ప్రతికూల ప్రవర్తనా లక్షణాలున్నాయి’ అని చెప్పడం కన్నా, నీలాంటి డిగ్రీ ఉన్నవాళ్ళని ఇప్పుడు తీసుకోవడంలేదని చెప్పడం కంపెనీలకు తేలిక కదా! ఇటువంటి ప్రవర్తన వలన ఎంతటి గొప్ప అర్హతలున్నా, నిష్ప్రయోజనమే కదా! అందుకే చిన్న చిన్న కీలక విషయాలు మనం పట్టించుకుంటే, పెద్ద వ్యవహారాలు అవే దారికొస్తాయంటారు పెద్దలు. ఇప్పటికైనా సరళ కౌశలాల మీద దృష్టి సారించండి నేస్తాలూ!

ఇప్పుడు ఈ సరళ కౌశలాలలో, ఉద్యోగం సాధించడానికి అవసరమైన, అతి ముఖ్యమైన ఉద్యోగ నైపుణ్యాలేమిటో చూద్దాం!